معمای بورسی خودروسازان خصوصی
عرضه خودرو در بورس کالا یکی از مسیرهای عبور کم‌سروصدا از قیمت‌گذاری دستوری شناخته می‌شود. این در شرایطی است که خودروسازان بخش خصوصی بیش از نیمه‌دولتی‌ها از بورس استقبال کردند. واضح است که قیمت‌گذاری دستوری شامل خصوصی‌ها نمی‌شود و حاشیه بازاری نیز ندارند.
به گزارش سرعت پرس و به نقل از دنیای اقتصاد – عرضه خودرو در بورس کالا یکی از مسیرهای عبور کم‌سروصدا از قیمت‌گذاری دستوری و دلالی در بازار عنوان می‌شود. اهداف اصلی که عرضه خودرو در بورس کالا دنبال می‌کند، در واقع خروج از دوگانه حاشیه بازار و قرعه‌کشی خودرو است. سیاستگذار تلاش کرد با بردن خودرو به تالار شیشه‌ای بورس، قیمت سومی را که بین قیمت کارخانه و قیمت بازار باشد کشف کند و با کم کردن اختلاف قیمت در بازار، فضا را برای دلالان نیز تنگ کند. با‌این‌حال در چند وقت اخیر شاهد بودیم محصولات خودروسازان خصوصی نیز راهی بورس کالا شده‌اند. محصولاتی که نه مشمول قیمت‌گذاری دستوری هستند و نه چندان با معضل دلالی دست‌و‌پنجه نرم می‌کنند. بنابراین این پرسش ایجاد می‌شود که این دست از خودروسازان چه احساس نیازی داشته‌اند به اینکه محصولات خود را وارد بورس کالا کنند؟
موضوع عرضه خودرو در بورس کالا از مجلس و طرح ساماندهی صنعت خودرو شروع شد، یکی از بندهای مورد بحث در زمان تدوین این قانون موضوع بورس کالا بود. با‌این‌حال عرضه خودرو در بورس در نهایت به متن نهایی قانون ساماندهی صنعت خودرو راه نیافت؛ این در شرایطی است که راهکاری برای کنترل بازار خودرو عنوان می‌شد. در واقع روند زیان‌دهی خودروسازان به‌خصوص خودروسازان بزرگ کشور و همچنین جولان دلالی و واسطه‌گری در این بازار، سیاستگذاران را مجاب کرد با استفاده از بورس کالا سازوکار فروش خودرو را شفاف‌تر کرده و قیمتی بین حاشیه بازار و قیمت دستوری تعیین شود تا فاصله قیمتی با بازار کاهش پیدا کرده و خودروسازان بتوانند از چرخه زیان‌دهی خارج شوند. اینها اهدافی بود که برای عرضه خودرو در بورس کالا عنوان می‌شد. اما در عمل شاهد بودیم برخی از خودروسازان خصوصی نیز ترجیح دادند بخشی از محصولات خود را از این طریق به فروش برسانند. این درحالی است که هیچ‌یک از محصولات آنها مشمول قیمت‌گذاری دستوری نیست و نیازی به قیمت کشف‌شده در بورس کالا ندارند.
علاوه بر این، بازار این دست از خودروهای مونتاژی اساسا چندان درگیر دلالی نیست. در واقع دلالی از تفاوت قیمت بازار با کارخانه بهره‌مند می‌شودکه در مورد بیشتر محصولات خودروسازان خصوصی اختلاف قیمت قابل‌توجهی وجود ندارد. البته اختلاف قیمت در مورد برخی از این خودروسازان وجود دارد. برای مثال قیمت کشف‌شده برای یکی از محصولات گروه بهمن در بورس کالا حدود ۳۵درصد بیشتر از قیمت کارخانه‌ای آن بود و با‌این‌حال باز هم اختلاف قیمت حدود ۱۵۰میلیون‌تومانی با بازار داشت. البته این بدین دلیل نیست که دولت این خودروسازان را مجبور به فروش محصولات خود به قیمت کمتری می‌کند بلکه بیشتر این موضوع ترجیح خود خودروسازان است. علاوه بر این طیف متقاضیان خودروهای مونتاژی تولید این خودروسازان چندان گسترده نیست تا رقابت برای خرید آنها آنقدر بالا باشد که نیازی به سیستم حراجی بورس کالا داشته باشند.
«دنیای اقتصاد» برای پاسخ به این سوال که با وجود این دلایل چرا همچنان خودروسازان خصوصی تمایل دارند محصولات خود را راهی بورس کالا کنند، با فربد زاوه، کارشناس حوزه خودرو و همچنین امید قالیباف سخنگوی وزارت صنعت، معدن و تجارت به گفت‌وگو پرداخته است. قالیباف می‌گوید وزارت صمت هیچ خودروسازی را از حضور در بورس کالا منع نمی‌کند اما آنها را تشویق هم نمی‌کند و چنین تصمیمی از طرف خود آنها گرفته شده است. وی اعتقاد دارد این خودروسازان سعی می‌کنند قیمت کشف‌شده در بورس کالا را به باقی محصولات خود تسری دهند. زاوه اما دلیل اصلی این موضوع را فرار از فشار تعزیراتی و آیین‌نامه قیمت‌گذاری می‌داند که گرچه برای این خودروسازان قیمت‌گذاری نمی‌کند اما در صورت شکایت مشتریان جریمه‌های سنگینی برای آنها در نظر گرفته می‌شود. در کنار این دو موضوع شاید بتوان برخی از سازوکارهای تامین مالی را که خاص بورس کالاست یکی از دلایل تمایل خودروسازان خصوصی به عرضه محصولات خود در بورس کالا دانست.
تامین مالی از بورس کالا
مشکل نقدینگی مدت‌هاست دامن‌گیر کل صنعت کشور شده است. خودروسازان نیز از این مشکل اساسی مستثنی نبوده‌اند و سعی بر آن داشته‌اند که با دریافت تسهیلات بانکی، سرمایه در گردش خود را تامین کنند. با‌این‌حال دریافت این دست از تسهیلات کار ساده‌ای نیست و در بیشتر مواقع موفق به چنین کاری نمی‌شوند. در واقع اخبار رسیده نشان می‌دهد وضعیت بانک‌های تجاری برای تخصیص تسهیلات مساعد نیست و حتی به این دلیل که نرخ ذخیره قانونی آنها منفی شده است با جریمه‌های سنگین از طرف بانک مرکزی مواجه شده‌اند.بنابراین راه برای دریافت تسهیلات برای صنعتگران و از جمله خودروسازان بسیار صعب‌العبور شده است. بنابراین خودروسازان سعی می‌کنند راه‌های دیگری برای تامین مالی خود پیش بگیرند و با عرضه محصولات خود در بورس کالا از طرقی که خاص شرکت‌های بورسی است استفاده کنند.
